Στις τρεις πρώτες δεκαετίες μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, τα ονόματα των εφοπλιστών Λιβανού, Νιάρχου, Ωνάση, δεν είχαν απήχηση μόνο μεταξύ των πλουσιοτέρων ανθρώπων του πλανήτη, αλλά αποτελούσαν και ακατανίκητους πόλους έλξης για τους φτωχούς όλης της γης. Ιδιαίτερα, ασφαλώς, συνέβαινε με το όνομα του Αριστοτέλη Ωνάση. Ήταν συνώνυμο της χλιδής, της επιτυχίας που θα ήθελαν να είχαν κι εκείνοι. Αυτό που έλειπε από τις Δραπετσώνες, τα Δουργούτια, τα Ταμπούρια και ολόκληρη την ελληνική ύπαιθρο: το όνειρο, η περιπέτεια, η ισχύς που δεν έχει αντίπαλο.

Εκείνοι, με πρώτο πάντα τον Ωνάση, ήταν ο κόσμος των σκανδάλων, των διάσημων, ωραίων γυναικών, για τους οποίους δεν υπάρχουν φραγμοί. Για τους φτωχούς, ήταν οι εκλεκτοί, οι ζηλεμένοι της ολύμπιας ευωχίας. Όλο το νέκταρ ήταν δικό τους. Έτσι νομίζαμε. Για μας, τους ναυτικούς, τα πλοία τους αποτελούσαν πόλους έλξης, για μια σταθερή, προσοδοφόρα εργασία. Αλλά και το μέσον που μ' αυτό θα φεύγαμε από τη φτώχεια και θα "σχίζαμε τη θολή γραμμή των οριζόντων", για να επισκεφτούμε τους άγνωστους, μακρινούς τόπους, και να αποκτήσουμε τις ακριβές πραμάτειες, που μόνο εκεί αποκτιόνταν.

Και οι τρεις αυτοί μεγαλοεφοπλιστές, ήταν τραγικές φυσιογνωμίες. Και οι τρεις υπήρξαν θύματα της ίδιας της χλιδής και της ισχύος που εκπροσωπούσαν. Από τους τρεις, ο Αριστοτέλης Ωνάσης ήταν, ίσως, ο τραγικότερος, αν μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει συγκριτικό αριθμό στην περίπτωση τους.


Η ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΤΟΥ ΩΝΑΣΗ ΣΗΜΕΡΑ

Χωρίς να βρίσκεται πια στο επίκεντρο της παγκόσμιας επικαιρότητας, όπως όταν ζούσε ο ιδρυτής της, η εταιρεία του Αριστοτέλη Ωνάση συνεχίζει να είναι ακμαία και να μεγαλώνει χωρίς θορύβους.
Μοναδική πια κληρονόμος της είναι η εγγονή του, από ένα γαμπρό τον οποίο ο ίδιος ο Ωνάσης μάλλον θα απέρριπτε, όπως είχε απορρίψει κι άλλους για τη μοναχοκόρη του Χριστίνα, θύμα, κι εκείνη, της ίδιας κακιάς μοίρας των Ωνάσηδων.
Όπως η Ηλέκτρα υπήρξε θύμα των Ατρειδών. Γιατί η τραγωδία χτύπησε τον Ωνάση επανειλημμένα, καίρια. Το μεγαλύτερο χτύπημα ήταν ο θάνατος του γιου του, Αλέξανδρου. Από αυτό το χτύπημα ο Ωνάσης δεν ανάδωσε ποτέ.


Η ΥΣΤΕΡΟΦΗΜΙΑ

Δεν είναι δυνατό να είσαι τόσο πλούσιος και, όπως στην περίπτωση του Αριστοτέλη Ωνάση, τόσο φιλόδοξος, χωρίς να σκεφτείς την υστεροφημία. Έτσι, πριν ακόμα από τον απρόσμενο θάνατο του γιου του, φρόντισε για τον τάφο του στο Σκορπιό: ένα νησί όλο δικό του, αλλά και με διάφορα κοινωφελή ιδρύματα, που κληροδότησε στη διαθήκη του.

Ένας απ' αυτούς τους οργανισμούς κοινής ωφελείας, είναι το Ίδρυμα Αλέξανδρος Ωνάσης, αφιερωμένο στο όνομα του γιου του, που πέθανε τόσο νέος, ώστε σχεδόν δεν πρόλαβε καν να ζήσει. Στεγάζεται στην κεντρική 5η Λεωφόρο της Νέας Υόρκης, ακριβώς απέναντι από το γοτθικό οικοδόμημα του Αγίου Πατρικίου, και διευθύνεται από τον πρέσβη κ. Λουκά Τσίλα. Διευθύντρια επί των πολιτιστικών εκδηλώσεων είναι η κ. Αμαλία Κοσμετάτου.
Το ίδρυμα αυτό διαθέτει γραφεία και έναν υπέροχο εκθεσιακό χώρο στο υπόγειο, που βγάζει στο φωταγωγό, απ' όπου πέφτει ένας καταρράκτης από τα ύψη του ουρανοξύστη ενώ από το έδαφος εκτινάσσει τα νερά του ένα σιντριβάνι. Το κτίριο είναι ο ιδιόκτητος Ολυμπιακός Πύργος (Olympic Tower) της εταιρείας Ωνάση, και αναγέρθηκε στο τέλος της δεκαετίας του 60 αρχές του 70, αν θυμάμαι καλά.

Το κληροδότημα του Αριστοτέλη Ωνάση, δραστηριοποιείται σε διάφορους τομείς. Ένας, ο πρωταρχικός, είναι η προβολή και διάδοση του Ελληνικού πολιτισμού στις Ηνωμένες Πολιτείες και στις χώρες της Λατινικής Αμερικής.
Με αυτόν το σκοπό προσέγγισης και γνωριμίας, οργανώθηκε πριν λίγον καιρό δεξίωση, στον κατάλληλα διαμορφωμένο χώρο του ισογείου του κτιρίου. Οι προσκεκλημένοι ήταν κυρίως Λατινοαμερικάνοι, εκπρόσωποι των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, των Τεχνών και των Κέντρων Λατινοαμερικάνικων Σπουδών αμερικανικών πανεπιστημίων. Η δεξίωση ήταν άψογα οργανωμένη και τους προσκεκλημένους προσφώνησε ο κ. Τσίλας.

Στον εκθεσιακό χώρο του ιδρύματος, λειτουργούσε παρουσίαση έργων του Έλληνα καλλιτέχνη - κοσμηματοποιού Ηλία Λαλαούνη. Έτσι, οι καλεσμένοι του κ. Τσίλα, είχαν την ευκαιρία πριν από τη δεξίωση, να δουν την έκθεση των μικρογλυπτών, ειδικά φερμένα από την Αθήνα, από τη μόνιμη έκθεση του Μουσείου Λαλαούνη. Η έκθεση, πριν τα γλυπτά επιστρέψουν, διάρκεσε τρεις μήνες. Ανάμεσα στα ενδιαφέροντα εκθέματα του Ηλία Λαλαούνη, ήταν και το έργο "Η ασπίδα του Αχιλλέα". Την έφτιαξε ο Ήφαιστος, κατά παράκληση της Θέτιδας, και την περιγράφει με κάθε λεπτομέρεια ο Όμηρος στη Ραψωδία Σ, στην Ιλιάδα.

Ύστερα από όλα αυτά, η υστεροφημία για τον ιδρυτή της δυναστείας, Αριστοτέλη Ωνάση, είναι μάλλον εξασφαλισμένη. Λέω μάλλον (αντί ασφαλώς), γιατί ενώ ο ίδιος το ήθελε πολύ να είναι και να προβάλλεται σαν αυτό που ήταν: Έλληνας, μετά την ενηλικίωση της γαλλοαναθρεμμένης εγγονής του, και του καραδοκούντος για την περιουσία Γάλλου γαμπρού, ποιος ξέρει τι μπορεί να συμβεί...


ΚΑΙ ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ

Φυσικά, μιλώντας για υστεροφημία, δε μιλάμε ποτέ για τον άπειρο χρόνο. Μπροστά σ' αυτόν, όση κι αν είναι η ισχύς εκείνου που θέλει να τον νικήσει, αποδεικνύεται ανίσχυρη.
Παραμένει πάντα τρανό παράδειγμα το κολοσσιαίο άγαλμα του άγνωστου Αιγυπτίου μεγιστάνα ή μονάρχη, που βρέθηκε κατά την εκστρατεία του Ναπολέοντα στην Αίγυπτο. Τόσο τρομερών διαστάσεων και τόσο στέρεα ήταν φτιαγμένο το σιδερένιο ομοίωμα, ώστε εκ των πραγμάτων ήταν αδύνατο να μεταφερθεί ολόκληρο στην όχθη του Νείλου και να φορτωθεί σε πλοίο. Γι αυτό οι Γάλλοι στρατιώτες γέμισαν το τεράστιο κεφάλι με μπαρούτη και το ανατίναξαν.

Αυτό όμως άντεξε την έκρηξη και δεν έσπασε! Ένας Ιταλός "Κουταλιανός" τσίρκου (λυγιστής σιδήρων και θραύστης αλυσίδων), περίφημος για την ηράκλεια δύναμή του, είπε ότι αυτός θα έσερνε το τεράστιο άγαλμα ίσα με την όχθη του ποταμού. Δοκίμασε και το μόνο που κατάφερε ήταν να τραυματίσει τη σπονδυλική του στήλη! Τελικά, ο άγνωστος μονάρχης ή μεγιστάνας, που τόσο θέλησε να ζήσει τ' όνομά του για πάντα και θάφτηκε μέσα στην άμμο, αποθανατίστηκε σ' ένα διάσημο ποίημα του ελληνολάτρη Εγγλέζου ποιητή, Πέρσυ Βύσσε Σέλλεΰ, με το επινοημένο όνομα "Οζιμανδίας".

Πέρα, λοιπόν, από το άπειρο μέλλον, το οποίο μπορεί να γνωρίζει μόνο το θεό της μαντικής, ο Απόλλων, το Ίδρυμα Κοινής Ωφελείας Αλέξανδρος Ωνάσης, παράγει έργο σπουδαίο, σε ό,τι αφορά την Ελλάδα και τον πολιτισμό της. Και γι αυτό στο δημιουργό του πρέπει το "εύγε" του δήμου που επιδίωκε. Ιδιαίτερα στον καιρό μας, που η στρέβλωση της ιστορικής αλήθειας, τόσο από άτομα όσο και από κρατικές οντότητες, είναι στην ημερησία διάταξη.
Από αυτή την άποψη, ο Αριστοτέλης Ωνάσης ζει μέσα από τα κληροδοτήματά του και επιτελεί σημαντικό έργο Έλληνα πατριώτη. Η διεύθυνση του Ολυμπιακού Πύργου είναι: 645 5η Λεωφόρος, Νέα Υόρκη.


ΡΗΓΑΣ ΚΑΠΠΑΤΟΣ
Νέα Υόρκη - Δεκέμβρης 2001